Βυζαντινές αλχημείες

Η ναυπηγική
από τον Γιώργο Λαμπρόπουλο

Picture
Στα χρόνια της ύστερης αρχαιότητας, οι Ρωμαίοι κυριαρχούσαν στη ξηρά και στη θάλασσα. Ναυπηγικές γνώσεις απέκτησαν από τους Έλληνες κι από τους Κέλτες.
Το μεταβατικό, όμως, στάδιο από την αρχαιοελληνική στη μεσαιωνική Ναυπηγική ήταν η προσθήκη νομέων πάνω στους οποίους στηριζόταν το υπόλοιπο κέλυφος του πλοίου, κάτι το οποίο κράτησε για 5 αιώνες.
Από τον 11ο αιώνα μέχρι σήμερα, η σύνδεση του κελύφους με το εξωτερικό του νομέα έχει εγκαταλειφθεί και πλέον το σκάφος χτίζεται πάνω σε νομείς και στεγανοποιείται. Έτσι χρησιμοποιείται λιγότερη ξυλεία, κάτι το οποίο είναι σαφώς πιο οικονομικό. Η συνεχής ναυπήγηση πλοίων είχε οδηγήσει σε ελάττωση των δασών και μετέτρεψε ορισμένες περιοχές σε άγονες. Αυτό έγινε ένα συχνό φαινόμενο σε όλη την Ευρώπη.
Τα εμπορικά πλοία χρησιμοποιούσαν αρχικά τετράγωνα πανιά και μετά τον 6ο αιώνα τρίγωνα σε συνδυασμό με τετράγωνα κάτι το οποίο τους έδινε μεγαλύτερη ταχύτητα. Τα καΐκια, από την άλλη, χρησιμοποιούσαν πάντοτε τριγωνικό πανί.
Όσον αφορά στα πολεμικά πλοία, το πιο γνωστό ήταν ο δρόμων. Ήταν ένα ελαφρύ κι ευκίνητο πλοίο το οποίο περιείχε διάφορες πολεμικές κατασκευές. Χαρακτηριστικές μηχανές ήταν οι σιφώνες, οι οποίοι εκτόξευαν το υγρό πυρ. Άλλα πολεμικά πλοία ήταν οι πάμφυλοι, οι γαλέες, τα σανδάλια και τα χελάνδια.
Επανάσταση στη ναυπηγική αποτέλεσε η απομάκρυνση των κουπιών κι η τοποθέτηση πηδαλίου στα πλοία, ένα εργαλείο που γνώριζαν οι Κινέζοι. Έτσι, κατορθώθηκε η εξοικονόμηση χώρου πάνω στο πλοίο καθώς και χρημάτων.
Τα δύο πιο διαδεδομένα πλοία στην Ευρώπη ήταν τα Holk και Kogge. Αυτά τα πλοία εκτελούσαν ταξίδια μέχρι την Αγγλία. Με μήκος 2,5 μέτρα και πλάτος 8 μέτρα τα πλοία αυτά  ήταν αρκετά ακριβά για να κατασκευαστούν. Ένα άλλο γνωστό πλεούμενο ήταν η καραβέλα που έπλεε από το 15ο αιώνα. Ήταν ένα πλοίο το οποίο χάρη στη γερή κατασκευή του διέσχισε πολλούς ωκεανούς για αρκετά χρόνια.